Bu İçerikte Yer Alan Ana Başlıklar:
• Kullanılabilirlik Ölçeği Nedir?
• Çalışma Sonrası Uygulanan Ölçekler
• Çalışma Sırasında Uygulanan Ölçekler
• İpuçları
Bu içerik ile; kullanılabilirlik testleri sürecinde uyguladığımız, kullanıcıların bir ürün veya sistemle alakalı memnuniyetlerini ölçmeye yarayan, standardize edilmiş anketler olan kullanılabilirlik ölçeklerini ve ne işe yaradıklarını öğreneceksiniz. Bu ölçekleri iyi bir şekilde kullanmanızı sağlayacak ipuçlarını da keşfedeceksiniz.
Userspots'tan "kullanılabilirlik testi" servisi alabilir ayrıca Userspots Akademi'de online olarak devam eden; UX Araştırma Eğitimi, UX Eğitimi ve Tasarımcılar İçin Veri Eğitimi'ne katılarak “kullanılabilirlik testi” çalışmasını uygulamalı olarak deneyimleyebilirsiniz.
Kullanılabilirlik ölçeği, 1986 yılında dijital sektöründe olan John Brooke tarafından kullanılabilirlik değerlendirmesi yapmak amacıyla geliştirilmiş basit ve hızlı bir ölçektir. Firmalar ürünlerinin insanlar üzerindeki etkisini daha iyi görebilmek ve geribildirim alarak geliştirebilmek için bu yöntemi kullanırlar. Kısaca, kullanıcıların bir ürün veya sistemle alakalı memnuniyetlerini ölçmeye yarayan, standardize edilmiş anketlerdir. Sistem Kullanılabilirlik Testi Türkçe’de SKÖ kısaltmasıyla kullanılırken İngilizcede (System Usability Scale) kısaca SUS olarak kullanılır. Evrensel kullanımı bu şekilde olduğundan, bir yerlerde SUS yazarsa şaşırmayın!
Kullanılabilirlik testi yaparken biz, katılımcıyı gözlemleyerek, ona sorular sorarak görüşmeyi yürütüyor ve onunla alakalı analizler yapıyorduk. Bu ölçeğe ihtiyaç duyma sebebimiz ise daha sistematik ve nicel sonuçlar elde edebiliyor olmamız. Kullanılabilirlik ölçeğinin ayırt edici 3 özelliğini vurgulamak istersek:
Güvenilirlik (Reliability) bir testin her uygulanışında sonuçların tutarlı çıkması,
Geçerlilik (Validity) kullanılan testin amaçlanan konuyu ölçmesi,
Hassaslık (Sensitivity) verilen cevaplara göre sonucun anlamlı olarak değişebilmesini ifade eder.
Bu değerlendirme kriterlerini aşağıdaki görsel üzerinden inceleyelim.
Bunların yanı sıra kullanılabilirlik ölçekleri araştırmacılara birçok avantaj sağlar.
Sayısal veriler elde edilebilmesi açısından nicel bir yöntem olup nesnel sonuçlar elde edebilirsiniz. Buna bağlı olarak sonuçlarınızda genellemelere yer vermenizi mümkün kılar. Aynı zamanda ekonomik olması da bir tercih sebebiyken tekrar tekrar uygulanabilir, yeni sonuçlar elde edebilirsiniz.
Kullanılabilirlik Ölçeği tek bir tane değildir. Her ölçek araştırmanın farklı aşamalarında kullanılabilir. Bunları genellediğimizde; çalışma sonrası uygulanan ölçekler ve çalışma sırasında uygulanan ölçekler olarak 2’ye ayırabiliriz.
Çalışma sonunda, yani tüm senaryolar tamamlandıktan sonra, kullanıcıya sunulan bu ölçekler, kullanıcının deneyimlediği ürün hakkındaki hem fiziksel hem de deneyime dayalı çıkarımlarını ölçmek ister. Kullanıcıyı ürünü ilk kullanmaya başladığı andan son ana kadar analiz edebilir.
Bu ölçekler:
- Software Usability Scale (SUS) tekniği anket formatındadır ve 10 sorudan oluşmaktadır. Hızlı ve kolay bir şekilde sistemin kullanılabilirlik seviyesini ölçümlendirir. 68 puanın altındaki değerler ortalamanın altında kalmaktadır ve hedef 68 puan ve üzeri değeri yakalamak olmalıdır.
- Questionnaire for User Interaction Satisfaction (QUIS) Kullanıcıların arayüz hakkındaki genel düşüncelerini ölçtüğü gibi arayüzün genel görünüşü, arayüzün dili ve sistemin öğrenilebilirliği gibi konularda da bulgu sağlar.
- Software Usability Measurement Inventory (SUMI) 50 soru ile bir arayüzü, beş farklı başlık altında inceleyen bir ankettir. Verimlilik (Efficiency) , Etki (Affect) , Yardımcılık (Helpfulness) , Hakimiyet (Control) , Öğrenilebilirlik (Learnability) başlıkları altında topladığı bilgilerden sonuç elde eder.
- Post-Study System Usability Questionnaire (PSSUQ) 16 soru ile bir web sitesinin veya uygulamanın genel kullanılabilirliğinin yanı sıra;
• Sistem kalitesini (1 -6),
• Bilgi kalitesini (7-12),
• Arayüz kalitesini (13- 15) ölçen bir ankettir.
- Standardized Universal Percentile Rank Questionnaire (SUPR-Q) Web sitelerini; kullanılabilirlik, güvenilirlik, görünüş ve sadıklık açısından değerlendiren 13 adımlı bir ankettir.
Az önce bahsettiğimiz ölçeklerin aksine, çalışma süreci devam ederken belirli aralıklarla uygulanan ölçeklerdir. Verilen göreve göre senaryo bitimlerinde ya da başlangıçlarında uygulanabilir. Çalışma sonrası uygulanan ölçeklerle benzerlik gösterirler fakat uygulanma zamanları farklıdır.
Bu ölçekler:
- After-Scenario Questionnaire (ASQ) Her bir senaryo sonunda sorulan 3 maddelik bir ankettir. PSSQU ile aynı formattadır.
- Single Ease Question (SEQ) Her bir senaryo sonrası kullanıcılara, yaşadıkları baskın zorluk hakkında sorulan tek soruluk ankettir. 5 ve 7 seçenekli olan versiyonları vardır, bunlardan 7 seçenekli olan daha çok önerilir.
- Subjective Mental Effort Question (SMEQ) Senaryonun zorluğunu kullanıcıya 0-150 arasında puanlatan tek soruluk ankettir.
- Expectation Rating (ER) Kullanıcıya senaryoyu gerçekleştirmeden önce ve gerçekleştirdikten sonra yaşadığı baskın zorluk sorulur ve karşılaştırma imkanı sunar.
• En hassas ölçümün yapıldığı çalışma sonrası ölçekler SUS ve PSSUQ iken; çalışma sırası ölçeklerde ise SMEQ ve SEQ ‘dur.
• Kullanılabilirlik ölçeklerinin sonuçları tek başına değerlendirilemez, başka web sitelerinin veya uygulamalarının puanlarıyla karşılaştırma yapmaya yarar.
• Müşterilere anket sonuçları; en önemli, net veya değişmez olarak sunulmamalıdır. Bu sonuçlar istatiksel sonuçlar olduğu gibi değişime de açıktır.
_optimized.jpg)
