Sezgisel Analiz Maddeleri Nelerdir?

Sezgisel Analiz Maddeleri

Sezgisel analiz; kullanıcı arayüzü üstündeki kullanılabilirlik sorunlarını tespit etmek için uygulanan bir kullanılabilirlik inceleme yöntemidir. Arayüzü, kullanılabilirlik açısından değerlendirmeyi ve değerlendirilen arayüzün tanımlanan kullanılabilirlik prensibiyle uyumluluğunu sorgular. Bu yöntem matematiksel verilere dayanmaz. Aksine tamamen yanlış bile olabilirler. Bu yüzden Oxford English Dictionary’nin de tanımladığı gibi Sezgisel Analiz; "Geçmiş deneyimlerden öğrenerek pratik yollarla problem çözme metodudur."
Bu bize kısa zamanda ve düşük maliyetli bir çalışma sürdürebilmemizi de sağlar.

‍
Buna bir anahtarlıktaki anahtarlar örnek olarak verilebilir. Rasyonel yaklaşıma göre bir kapıyı açmak için anahtarlar sırayla denenmesi gerekirken, sezgisel analize göre, anahtarların görünüşlerine göre analiz ederek öncelik vermektedir. Sezgisel Analiz ile sonuç çok hızlı bir şekilde bulunabilir ya da bulunamaz, rasyonel yaklaşımda ise anahtarlar sırayla ve tek tek denendiği için belirli bir zaman zarfında bulunacağı kesindir.

‍

Sezgisel Analiz yaparken, her ne kadar geçmiş deneyimlerden yararlanılsa da çeşitli sezgisel tarama prensipleri ve nitel yönergelerle desteklenir. Bunu değerlendirmek için sayısız kriter olsa da birçok araştırmacı, Kullanılabilirlik Uzmanı Jacob Nielsen’ın Kullanıcı Arayüzü Tasarımı için 10 Sezgisel Kullanılabilirlik Yöntemi’nden yararlanır. 

‍

Nielsen Norman Group, Jacob Nielsen'ın, Sezgisel Analiz için belirlediği 10 Kullanılabilirlik Sloganını aşağıda yer alan poster ile güncelledi.

Biz de bu içeriğimizde; bir arayüzde bulunması gereken bu Sezgisel Analiz Maddeleri'ni açıklarken birçok uygulamada karşılaşabileceğimiz örnekler ile destekliyoruz.
‍(İçeriğimizin güncellenme tarihi: 13 Ocak 2021)
‍

Userspots YouTube kanalımızda bir dönem yayınladığımız, tasarım süreçlerimizde bağlam, hedef kitle ve almamız gereken aksiyonlar üzerine önemli konuları konuştuğumuz; "It Depends" adlı serimizin 21. bölümünde Sezgisel Analiz Maddeleri'ni ele almıştık.
"Sezgisel Analiz Maddeleri zamanla eskir mi?, Bu maddelere kendi yorumlarımızı ekleyebilir miyiz? Bu maddeler neler, hangi örnekleri verebiliriz?". Bu soruların yanıtları için videomuzu izleyebilirsiniz.
‍

‍

1. Anlaşılabilir Sistemler (Visibility of System Status)

Sistem, kullanıcıyı makul bir zaman içerisinde geri beslemeler ile sistemde neler olduğu konusunda haberdar etmeli. Kullanıcı ile kurulan öngörülebilir etkileşimler markaya güven kazandırıyor.

Sistem, Google Drive’a yüklenen dosyanın kaç tane olduğunu ve ne kadarının yüklendiğini gösteriyor.

2. Hata Önlemeli (Error Prevention)

Çok iyi hata mesajları yerine kullanıcıların hata yapmasını önleyen dikkatli tasarımlar oluşturmak daha önemli. Kullanıcıların hata yapma olasılıklarını artıran durumlar elimine edilmeli veya kullanıcılardan bir aksiyon öncesi yapmak isteyip istemediğinin onayı alınmalı.

Mailchimp, parola oluşturmak için gerekli minimum koşulları ve koşulları sağlayıp sağlamadığını göstererek olası hataları önlüyor.

3. Kontrollü ve Özgür (User Control and Freedom)

Kullanıcılar genellikle sistem fonksiyonlarını yanlışlıkla seçtikleri için sistem onlara bu durumdan uzunca bir diyaloğa girmeden kurtulacakları bir acil çıkış kapısı sunmalı. Bu yüzden Geri Al ve Yinele fonksiyonları sistemde bulunmalı.

User Control and Freedom maddesine verilebilecek en güzel örneklerden biri Gmail’in maili gönderdikten sonra kullanıcıya 30 saniye içerisinde işlemi geri alma “undo” seçeneği sunması olabilir.

4. Tutarlılık ve Standartlar (Consistency and Standards)

Kullanıcılar farklı kelime, durum ve aksiyonların aynı anlama gelip gelmediğini merak etmek durumunda kalmamalı. Jakob Yasasına göre kullanıcıları yeni bir şeyler öğrenmeye sevketmek, kullanıcıdaki bilişsel yükü artırır.

Microsoft World, PowerPoint ve Excel uygulamaları aynı sistemin farklı platformları olduğunu düşünürsek aynı stilde araç çubuğu kullanılıyor. Kullanıcı istediği elementleri farklı platformlarda da olsa kolayca bulabilir ve kullanabilir.

5. Hatırlanma Yerine Bilinme (Recognition Rather Than Recall)

Kullanıcının hafıza yükünü minimuma indirecek şekilde aksiyonlar, objeler ve opsiyonlar görünür olmalı. Kullanıcı bir diyalogdan diğerine geçtiğinde bazı bilgileri hatırlamak zorunda kalmamalı. Sitenin nasıl kullanılacağına dair bilgiler görünür veya gerektiğinde kolayca bulunabilir olmalı.

Sistem, kullanıcıya en son hangi dosya üzerinde çalıştığını “Open Recent” ile gösteriyor. Kullanıcı ezberlemek veya sürekli hatırlamak zorunda kalmıyor

6. Estetik ve Minimalist Tasarım (Aesthetic and Minimalist Design)

Arayüzdeki diyaloglar ihtiyaç duyulmayan veya alakasız bilgiler içermemeli. Diyalog içinde bulunan fazladan her birim asıl ilgili olan bilgi ile rekabete gireceğinden onun görünürlülüğünü düşürür. Bu noktada içeriği ve görsel tasarımı temel noktalara odaklamak gerekir.

Medium kullanıcıya sadece gerekli ve alakalı içerikleri gösteriyor. Kullanıcı + ikonuna bastığında ekleyebileceği diğer elementler gösteriliyor.

7. Esneklik ve Kullanım Etkinliği (Flexibility and Efficiency of Use)

Kullanıcı ihtiyaçlarını tahmin edip gerekli adımların sayısı düşürülmeli ve sistem özelleştirmeye imkan sağlamalı.

MacOS, kullanıcılara özel klavye ve kısayol komutlarını oluşturma özgürlüğü veriyor.

8. Gerçek Dünyaya Yakınlık (Match Between System and the Real World)

Sistem, kullanıcıların anlamayacağı terimler yerine kullanıcılara yakın gelen kelime ve ifadeleri kullanarak kullanıcıların dilinden konuşmalı. Tasarım ekibi olarak size anlaşılır gelen terimler, kavramlar, simge ve resimler, kullanıcılara yabancı gelebilir. Tasarımın kullanıcı odaklı bir dile sahip olması deneyimi iyileştirir.

Kredi kartı bilgilerini kullanıcıdan fiziksel karta benzer bir tasarım ve sıra ile isteniyor.İşletim sistemlerinde sunulan çöp kutusu tasarımı yine fiziksel hayatta kullanılan tasarım ile benzer olarak kullanılıyor.Floppy disk ve Kaydet ikonu da örnek olarak verilebilir.

9. Hataları Göstermeli (Help Users Recognize, Diagnose and Recover from Errors)

Hata mesajları kod içermeyen açık bir dille ifade edilip, problem tam olarak anlatılmalı ve olumlu bir şekilde kullanıcıya çözüm önerilmeli.

Youtube internet erişiminin şu an olmadığını ama daha önceden indirilmiş olan videolarını izleyebileceğini söylüyor.

10. Yardım ve Dokümantasyon (Help and Documentation)

Kullanıcının sistemi kullanmak için yardıma ihtiyacı olması ihtimaline karşı yardım ve dokümantasyon bilgileri sağlanmalıdır. Bu bilgilerin ulaşılabilirliği ve anlaşılabilirliği yüksek olmalı. Püf nokta; mümkün olduğunca kısa tutmak ve izlenmesi gereken somut adımları anlatmak.

Nordstorm ödeme adımında kullanıcının kredi kartı cvv/güvenlik kodunu bilmeme ihtimaline karşı tooltip içerisinde kart türüne göre özelleşerek görsel ile desteklenerek açıklanıyor.