Prototip, fiziksel ya da dijital bir ürünün, üretim aşamasından önce, finale en yakın halini öngörebilmek amacıyla yapılan ilk örneği ya da modelidir.
Tasarım sürecinde de prototip, bir ürünü piyasaya sürmeden önce ürünün neye benzeyeceğini, ürünün ne yapacağını ve ürünün nasıl işlediğini gösteren gerçek bir ürün simülasyonudur.
Yeni bir ürün geliştirme sürecinin önemli adımlarından biri de prototip yapmaktır. Ürünün hedef kitlesiyle test edilebilir, etkileşimli hale getirip onun hakkında gelecekteki kullanıcıları tarafından ilk yorumların alınması için yapılan bir çalışmadır. Prototip, sadece son kullanıcıları hedeflemez, bazen yatırımcı, bazen iç kullanıcılar bazen de yöneticilerin ürün etkileşimini hayal etmesi için kullanılır. Kağıt, arayüz, oyun hamuru... İstediğiniz materyali kullanarak prototip üretebilirsiniz. Önemli olan detayları tasarlamak değil, erken aşamada sonradan geri dönemeyeceğiniz veya büyük bir maliyetle geri dönebileceğiniz noktaya gelmeden önce yapmakta oluğunuz büyük hataları anlamaktır.
Prototipler fikirlerinizi gösterir ve ürün üzerinde değişiklik yapmanıza yardımcı olur. İyi bir prototip ile kullanıcılarınıza kusursuza yakın ürünler sunabilirsiniz. Prototipin amacı çok fazla zaman ve para harcamadan ürünü test edip son halini oluşturmaktır.
Prototipleme tek adımlık bir süreç değildir. Bir döngüdür.
• Ürün ve kullanıcı arasındaki etkileşim eksikliklerini ve hatalarını keşfetmek için,
• Tasarımın farklı versiyonlarını kolayca karşılaştırabilmek için,
• Kullanıcılara fikrin kolay aktarılabilmesi sebebiyle yorum toplamak kolaylaştığı için,
• Sunum aracı olarak kullanılabildiği için,
• Giderek karmaşıklaşan ürünlerde yol gösterici olabildiği için.
Prototiplemenin sağladığı kolaylıklar...
• Hataları önceden görmek, hem zaman hem de para kaybını azaltır.
• Tasarım süreçlerinde hangi noktada olduğumuzu göstererek zaman skalasını ve bir sonraki adımı düzenlememizi sağlar.
• Kullanılabilirlik testlerinde kullanılır, yenilenir, tekrar geliştirilir ve böylelikle sürekli iyileştirme sağlanır.
• Değerlendirme ve feedback etkileşim tasarımının merkezinde bulunur.
• Kullanıcılar bir prototiple daha kolay etkileşime geçebilirler.
• Çizim ve dökümanların aksine onu tutabilir görebilir ve çalışan fonksiyonları varsa test edebilirler.
• Parçaları birleştirerek sistemi bütün halinde görmemizi sağlar.
• Yapılan farklı prototiplerle bir çok seçenek görülmüş olur ve yaratıcılık artar.
• Prototipler, tasarım ekibi, imalat ekibi ve pazarlama ekibi arasındaki irtibatı ve ortak çalışma verimliliğini de artırır.
Özellikle yapacağınız ürün fiziksel bir ürünse 3 boyutlu yazıcılar ve bu ürünlerin internete veri atmasını sağlayacak gateway’lerin dramatik bir şekilde ucuzladığını söyleyebiliriz.
Bir arayüz yapıyorsanız hem araçlara hem de template’lere artık 10-20 dolar seviyelerinde ulaşabiliyorsunuz.
Prototip üretmenin maliyetleri dramatik olarak azalıyor, bu da yapmanızı, yapan araç ve kişilere ulaşmanızı kolaylaştırıyor.
Prototip üretmeden önce “tembel bir yazılımcı” gibi düşünün kendinizi. Herhangi bir şey sizi uğraştırıyorsa emin olun daha önce başkasını da uğraştırmıştır ve bunun için bir araç üretilmiştir. İhtiyacınız olan her ne ise Google’layın, mutlaka bir araç veya bu hizmeti veren bir şirkete ulaşacaksınız.
Yapacağınız ürün bir mobil uygulamaysa emin olun Envato’da bunu yapmanızı kolaylaştıracak bir template vardır. Bir sosyal ağ, bir e-ticaret uygulaması vb. yapacaksanız emin olun inceleyebileceğinizden daha fazla template bu tarz sitelerde bulunuyor. Prototip sürecinde özgün bir tasarıma sahip olmanıza gerek yok, derdinizi karşı tarafa aktarın, yeter.
Sizin için bu işi yapacak insanlara da freelancer ağları aracılığıyla ulaşabiliyorsunuz. Ne yapmak istediğinizi İngilizce net ifade ederek dünyanın 4 bir tarafından freelance çalışan kişilere prototiplerinizi yaptırabilirsiniz.
Prototip geliştirirken dikkat etmemiz gereken noktalar şöyle:
• Prototipinizi başlangıçta basit tutmaya çalışın.
• Prototip üzerinde çok fazla zaman harcamayın.
• Ayrıntılara girmeyin, her şeyi prototipe koymaya çalışmayın.
• Düşük kaliteli prototipler kullanın.
• Dürüst bildirimlere açık olun.
• Kullanıcılara prototipin ürünün son hali olmadığını ve sistemde bazı eksiklikler olabileceğini hatırlatın.
Üst bölümde prototiplemenin tasarım sürecindeki yerinden ve öneminden bahsettik. Şimdi ise artık kolları sıvamanın vakti geldi.
Prototipleme yapmak için öncelikle prototipleme aracına karar vermeniz gerekmektedir.
Farklı amaçlarla ve kullanıcılarla kullanılabilen farklı türde prototip araçları mevcuttur. Fakat aynı prototipleme aracı her zaman işe yaramamaktadır. Prototip hazırlamak için tasarımcılar, duruma bağlı olarak hem basit hem de gelişmiş birçok prototipleme aracı kullanırlar.
Çeşitli prototip oluşturma araçları arasından doğru bir araç seçmek için, size yardımcı olacak birkaç faktör vardır.
Bu soruların cevabı sizi doğru aracı seçmeye götürür:
Temel özellikler: Prototipleme aracının kapsamı nedir ve neler yapabilir?
Kullanım şekli: Web sitelerini, mobil uygulamaları, masaüstü uygulamalarını prototipleyecek misiniz?
Maliyet: Bir araca ne kadar yatırım yapmaya isteklisiniz? Prototipleme aracı için bütçeniz ne kadar?
Uyumluluk: Prototipleme aracı Mac ya da Windows için uygun mu? veya Her ikisinde de kullanılabilir mi?
Öğrenilebilirlik: Prototipleme aracını öğrenmeniz ne kadar kolay olacak?
Hız: Prototipleme aracında tasarımı ne kadar hızlı tamamlayabilirsiniz?
Paylaşım: Prototipleme aracı ekibinizin diğer üyeleriyle senkronize edilebilir mi?
Prototipleme aracıyla birlikte dikkat etmeniz gereken bir diğer nokta da prototip için ihtiyaç duyduğunuz detay seviyesidir.
Düşük Detay (Low Fidelity): Ana hatlarıyla ve basit sembollerle prototipleme.
Orta Detay (Medium Fidelity): Kısıtlı fonksiyonlar içeren, ancak tasarım detaylarına girilmemiş wireframe tipi prototipler.
Yüksek Detay (Hight Fidelity): Son ürüne oldukça benzeyen, bir çok fonksiyonun test edilebildiği detaylı prototipleme.
Yukarıdaki soruları sorarak aşağıdaki araçlardan size uygun olanını seçebilirsiniz.
Eskiz, kullanabileceğiniz en eski prototipleme yöntemlerinden biridir. Çok az çaba gerektirir ve yararlı olduğunu kanıtlamak için sanatsal çizim becerilerine mutlaka ihtiyaç duymaz.
Kullanıcılar, içerik, çevre ve teknoloji arasındaki bağlantıları anlamak için kullanılır. Kesintisiz bir kullanıcı deneyimine odaklanır. Bir flow chart (akış şeması) gibi.
Hikaye anlatmak, insanları bir kullanıcı deneyimi boyunca yönlendirmenin mükemmel bir yoludur. Film endüstrisinden türetilen bir teknik olan film şeridi, kullanıcının seyahatini veya kullanıcıların bir problemi veya ürünü nasıl yaşayacağını görselleştirmenize izin vermek için erken prototipleme için kullanabileceğiniz bir yöntemdir.
Mobil uygulamalar, web siteleri ve web servisleri gibi dijital ürünler ile diğer ekran tabanlı ürünler veya deneyimler, çoğu zaman son tasarım ve geliştirmeye kadar bir dizi prototip oluşturma yöntemi oluşturmanızı gerektirir.
Örnek uygulama: Kağıda çizdiğimiz ekranları, hemen bir akışa çevirmek. Çabuk geri dönüş alıp yenileyip tekrar sunmak.
Bir üst maddede bahsettiğimiz dijital ürünlerin arayüz tasarımlarının birleştirilerek canlı bir yapı gibi davranmaya başlamasıdır.
Lego, herhangi bir çocuğun oyuncak kutusunun temel malzemesidir. Fikirlerinizin hızlı ve basit prototiplerini oluşturmak için Lego’nun yaygınlığı ve çok yönlülüğünden yararlanabilirsiniz.
Rol yapma veya deneysel prototipleme, tasarım ekibinizin fiziksel olarak hedeflediğiniz sistemdeki senaryoları keşfetmesini sağlayan bir yöntemdir.
Bu, sadece ürünün genel görüntüsünü elde etmek için işlevsellik içermez. Aktif özelliği olmayan ürünün bir versiyonudur.
İdeal olarak, işleme merkezi tarafından bir 3D CAD tasarımı alınır ve sonunda bir prototip çıkar. Makineler sayısal olarak kontrol edilebilir (CNC) veya olmayabilir. Bu genellikle seri üretim ile aynı görünmesi gereken birkaç prototip elde etmenin harika bir yoludur.
Termoform, plastik bir tabakanın esnek bir biçimlendirme sıcaklığına ısıtıldığı, bir kalıpta belirli bir şekle getirildiği ve kullanılabilir bir ürün oluşturmak üzere kesildiği bir imalat işlemidir.
Fiziksel ürünler için iyi çözümler sunmakta. Hatta düşük adetli üretimler için kalıp maliyetlerini es geçerek ürünler üretmek mümkün.
Fiziksel ürünlerin farklı noktalarından alınacak sensör verilerini buluta taşıyarak bir IoT ürününün prototipini bu cihazlarla kolaylıkla yapabilirsiniz.
Fiziksel yöntemlere uygun prototipleme çeşitlerini ele aldığımız videomuza göz atmayı unutmayın:
Online'da da birçok tool aracılığıyla prototip oluşturabilirsiniz. Sizin için 10 online prototipleme aracını listelemiştik, göz atmayı unutmayın.
Mobil uygulama, web sitesi, web uygulama, ATM arayüzü ve hatta Apple Watch arayüzü, ne tasarlıyor olursanız olun bir arayüzü kağıt veya farklı tasarım araçlarıyla birlikte prototipleyebilirsiniz.
Videoda güzel bir prototip örneği görebilirsiniz:
Elle tutulamayan bir hizmeti de farklı araçlarla prototipleyebilirsiniz. Örneğin, ünlü tasarım şirketi IDEO’nun Lufthansa için yaptığı bir prototipleme ile Business Class uçacak yolcuların deneyimleri prototiplenip hedef kitle ile test edildi. Bu yapının bütün uçaklara entegre edilmesinden önce yapılan bu testlerle birlikte yeni tasarlanan servisin kararları doğrulanmış oldu.
Bir fiziksel ürünü de geliştirme sürecinde farklı tekniklerle prototipleyebilirsiniz. Örneğin, Nike ayakkabı üretimi sürecinde 3D print sistemini kullanarak farklı prototipler üretip tüketicileriyle test ediyor.
Dijital prototipler oluştururken birçok tasarım araçlarından faydalanabilirsiniz. En yaygın kullanılan araçları sizler için anlattık:
Hiç kodlama bilmeden ve tek satır kod yazmadan da prototipler oluşturabilirsiniz. Bu noktada yararlanabileceğiniz no-code platformlara videomuzdan göz atabilirsiniz:
