Bu İçerikte Yer Alan Ana Başlıklar:
• Derinlemesine Görüşme Nasıl Yapılır?
• Kullanabileceğiniz Bazı Araştırma Yöntemleri
• Derinlemesine Görüşme İçin Hazırlık
• Görüşme
• Deşifre
• Userspots Derinlemesine Görüşme Space Quiz
Bu içerik ile; bir araştırmacı ve bir katılımcının yer aldığı birebir oturumda uyguladığımız, katılımcı kullanıcılara proje ile ilgili soru sorduğumuz, tutum ve davranışlarını izlediğimiz; bir araştırma tekniği olan derinlemesine görüşmenin nasıl yapılması gerektiğini öğreneceksiniz. Görüşme öncesi nasıl hazırlanmanız ve uygulama aşamasında nelere dikkat etmeniz gerektiğini kavrayacaksınız.
Userspots'tan derinlemesine görüşme servisi alabilir ayrıca Userspots Akademi'de online olarak devam eden; UX Eğitimi’ne katılarak “derinlemesine görüşme” çalışmasını uygulamalı olarak deneyimleyebilirsiniz.
Derinlemesine Görüşme, adından da anlaşılacağı üzere bir takım verileri elde etmek için yapılan, her türlü sistemli çalışmayı içinde bulunduran incelemedir. Birçok araştırma yöntemi kullanılarak yapılabilen bu inceleme, ne istediğini bilen bir araştırmacı ve araştırılacak kişi belirlenerek yürütülür. Kullanılan araştırma tekniğine göre insanların davranışları ve tutumları hem nitel hem de nicel olarak incelenebilir. Buradaki iki rolü öğretmen ve öğrenci ilişkisine benzetebiliriz. Öğrenci, yani araştırmacı, bilmediği konularda bilgi almak için öğretmene ihtiyaç duyan, meraklı, ön hazırlık yaparak dersine gelen kişidir. Ekstra olarak kendisiyle paylaşılan bilgilerin doğruluğunu kontrol etmekle yükümlüdür. Öğretmen ise, yani araştırılacak kişi, bu konuyla ilgili bilgilerini ve deneyimlerini paylaşan kişidir. Ekstra olarak, gerçeği doğrudan söylemektense kendi yorumunu, duygularını da işin içine katarak paylaşabilir. Hikayeler, olay örgüleri, mekanlar hepsi derinlemesine yaptığımız görüşmelerin değerli sonuçları olabilir. Ve tasarım aşamasında bizi farklı yönlere çekebilir. Bu nedenle, her projede hep aynı yöntem kullanılır, sadece bu yöntem kullanılır gibi bir kural yoktur. Birçok derinlemesine görüşme yöntemi vardır ve yerine göre bir ya da birden fazlası kullanılabilir. Neler yaparak inilebilirmiş bu derinlere bakalım!
• Anket
• Günlük Çalışması
• Gözlem
• Çalıştaylar
• Ağaç Testi, derinleme görüşme için efektif bilgiler elde etmemize yardımcı olabilecek yöntemlerden bazılarıdır. Bunları çoğaltmak, birbiri ardına kullanmak tamamen size ve elde etmek istediğiniz verinin içeriğine bağlıdır.
Çoğu araştırma yönteminde ortak olarak ilerleyen Hazırlık, Görüşme ve Deşifre aşamalarından oluşan Derinlemesine Görüşmeleri inceleyelim!
Görüşme yapılacak katılımcıların belirlenmesiyle başlayan bu aşama katılımcıların tanınmasıyla devam eder. Katılımcıların demografik bilgileri, günlük yaşantıları, araştırma yapılan konuyla ilişkisi gibi hayatlarıyla alakalı bilgi sahibi olmak, onların size anlattığı herhangi bir hikayeye karşı hazırlıklı olabileceğiniz anlamına gelir. Bu sayede, katılımcınızın anlattıkları doğrultusunda ona özelleşen sorularla da görüşmenizi destekleyebilirsiniz. Onu anlıyor olmanız, katılımcıyı daha rahat hissettirecek ve sizinle duygu ve düşüncelerini daha rahat paylaşabilecektir.
İşin en can alıcı bölümü olarak gördüğümüz görüşme kısmını şekillendiren en önemli şeylerden biri jest ve mimikler ve sizin iletişim becerilerinizdir. Bunlar görüşmenin her anında değişkenlik gösterebilecek şeyler olduğundan görüşmeyi kendi içerisinde 4’e ayırdık:
Katılımcıyı karşılama, ilk izlenimin yaratıldığı bu aşamada güler yüzlü ve içten olmayı unutmayın. Katılımcıya adıyla hitap etmek, sohbet havasında iletişim kurmak onun stres ve heyecanını azaltacaktır. Tabiki katılımcının beklentilerini karşılamak için hazırlıklı olmayı göz ardı etmeyin.
Görüşmeyi Başlatma, sohbet havasını kaybetmediğiniz bir giriş yapın. Direkt ona sorular yönelterek değil, bugün nelerden konuşacağınızı ‘biz’ diliyle konuşarak anlatın. Bunun bir sınav olmadığını, sizin için önemli olan şeyin onun deneyimleri olduğunu fark etmesini sağlayın.
Görüşme, artık giriş yapıp ortamı ısındırdıktan sonra konuyu açacak bir soruyla başlayabilirsiniz. Konunun katılımcının günlük hayatına yansımasını öğrenebileceğiniz bir soru ile devamını getirebilirsiniz. Bu aşamada iyi dinleyici olmak, yapılan görüşmeyi ana hatlarıyla hep akılda tutmak fark yaratmanızı sağlayacaktır. Kapalı uçlu, evet/hayır gibi sorular sormak yerine kişinin yorum yapabileceği açık uçlu sorular sormalısınız. Önce basit sorular ile başlayarak daha sonra karmaşık sorulara adım adım ilerleyin. Bunu, önce temel sorular daha sonra fikir yürütebileceği sorular şeklinde ayırmanız da mümkün. Katılımcının hikayelerini paylaşmasını önemsediğimiz bu görüşmelerde ona, destekleyici sorular sorarak anlatmasını sağlayabilirsiniz. Örneğin ‘Bana bir örnek verebilir misiniz?’ ya da ‘Hiç başınıza gelmiş miydi? Biraz anlatabilir misiniz?’ gibi sorulardan yardım alabilirsiniz. Dinlerken en kritik şeylerden biri de görünenden ziyade ayrıntıda gizli olanı bulmaya çalışmanızdır. İşte o zaman konunun derinine inebilirsiniz!
Dikkat etmeniz gereken diğer konular:
- Zaman yönetimine dikkat edin. Anlatılanlara kapılıp gitmeyin.
- Karşıdaki kişinin eğitim ve anlama düzeyine uygun sorular seçin.
- Başta sorduğunuz soruların benzerlerini sonlarda tekrar sorun, doğruluğu artırın.
- Kayıt cihazlarına tamamen güvenmeyin! Mutlaka eş zamanlı olarak not da alın.
- Hassas konularla ilgili soruları mümkün olduğunca sonlara bırakın, dikkatin dağılmasına olanak vermeyin.
Görüşmeyi Sonlandırma, konuyu toparladıktan sonra görüşmenin sonuna geldiğinizi belirterek katılımcının bir sorusu olup olmadığını sorar ve görüşmeyi sonlandırabilirsiniz. Bazı araştırma yöntemlerinde bu aşamada katılımcıya ufak ödüller de verilebilir.
Birçok kullanıcı araştırması metodunda uyguladığımız, olmazsa olmaz bölümümüz deşifre aslında kısaca ‘Analiz’ kısmıdır. Kullanıcılarla görüştük ve olabildiğince efektif çıktılar elde etmek için uğraştık. Bunların analiz kısmında öncelikle dökümanları tablolar yaratarak ya da analiz araçları yardımıyla düzenli bir hale getirebiliriz. Burada elde ettiğimiz bulguları çıkararak post-it’ler veya dijital araçlar ile istekler, tercihler veya davranışlar üzerinden gruplayabilir ve bunlarla alakalı yorumlarımızı yapabiliriz.
Her ne kadar geniş zaman ve emek isteyen bir metot olsa da Derinlemesine Görüşme esnek, zengin ve olabildiğince detaylı bir şekilde veri toplama imkanı sağlar.
Bu konuda detaylı bilgi edinebileceğiniz bazı kitaplar:
Practical Empathy: For Collaboration and Creativity in Your Work - Indi Young
Interviewing Users: How to Uncover Compelling Insights - Steve Portigal
A Guide for Designing and Conducting In-Depth Interviews for Evaluation Input
Derinlemesine Görüşme konusunu, JR UX Designer'ın 3. sezon eğitimleri kapsamında, UX Araştırmacısı Yasemin Altunbulak Tatlıcı'nın anlatımından da dinleyebilirsiniz.
-min.jpg)
