Okuma modelleri, kullanıcıların dijital ortamlarda nasıl okuma yaptıklarına ve buna bağlı olarak dijital arayüzlerde önemli bilgilerin nasıl konumlandırılması gerektiğine yönelik sınıflandırılan modelleri içerir.
Kullanıcıların göz hareketlerini ve sayfa üzerinde izlenilen yolu odak testiyle inceledikleri araştırmalara göre; kullanıcıların gözlerinin izleyeceği doğru yolu oluşturur ve okuduklarında nasıl yararlanmaya çalıştıklarını gösterir.
3 çeşit okuma modeli kullanılır:
1. Gutenberg Diyagramı: İnsan gözünün az yoğunlukta ve tek sayfadan oluşan içerikte gerçekleştirdiği hareket yolunu açıklar. Bu model kullanıcıların zihinlerinde oluşan sorulara hızlıca yanıt bulmak istenilen tasarımlarda kullanılır. Sadece metin odaklı olmayan sayfalarda kullanılarak odağı dağıtmadan hızlı ve basit şekilde hikayeyi kullanıcıya sunar.
2. F-Modeli: Yoğun içerik blokları olduğunda insan gözünün bu blokları tararken hareket ettiği yolu açıklar. Kullanıcılar yoğun içeriklerde genellikle yazılanın tümünü okumadan sadece istediği ve amacına yönelik bilgileri tarar. Uzun makaleler, blog gönderileri gibi metin ağırlıklı web sayfalarında bu model uygulanır ve kullanıcının aramakta olduğu bilgiye hızlıca ulaştırıp anlamlandırdığı için diğer web sitelerine yönelmesine engel olan modeldir.
3. Z-Modeli: Yoğunluğu az olan bir içerikte, kullanıcı gözlerinin hayali bir “Z” (soldan sağa, yukarıdan aşağıya) oluşturarak izlediği yolu açıklar. Tümüyle metin odaklı olmayan, görsel içeriğin yoğun olduğu sayfalarda bu model tercih edilir. Kullanıcının neleri fark etmesi istendiği, bilgilerin akış sırasının nasıl oluşturulması gerektiği ve kullanıcının neler yapması beklendiği kararlaştırıldıktan sonra bu model uygulanır.
İçeriğin ve görselin yoğunluğuna uygun seçilecek olan okuma modeli, dijital ortam ile kullanıcı arasındaki etkileşimi artırır.